In de hedendaagse tijd van de sociale media, smartphones en andere technologische snufjes zijn we gewoon om alles in ons leven te laten beheersen door de recente technologie. Doemdenkers voorspellen zelfs een totale verloedering van onze geliefkoosde taal. Lijdt het Nederlands echter onder de digitalisering of niet? Er zijn altijd twee kanten aan een verhaal en die worden in dit artikel besproken. Eerst volgt een positieve kijk op de invloed van de technologie op het Nederlands en daarna welke negatieve gevolgen die technologie heeft op onze moedertaal. Ten slotte volgt de mening van studenten en lectoren van de UC Leuven-Limburg met als kers op de taart een besluit.

Goed?

Volgens een artikel uit het ‘Levende Talen Tijdschrift’ (Corda, Koenraad, & Visser, 2012) kan ICT en dus de digitalisering zeker een positieve invloed hebben op de vaardigheden. Aan de hand van verschillende tools kan je bijvoorbeeld de spreekvaardigheid van leerlingen verbeteren. Je kan de leerlingen gesprekken laten inspreken op de computer, ze applicaties aanbieden over de spreekvaardigheid … Het internet staat vol met zulke hulpprogramma’s.

Leerlingen kunnen wel vooraf ingestudeerde dialogen uitbrengen, maar bij een onverwachte situatie loopt het vaak fout. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld wel naar de dierenarts bellen, maar als die leerlingen dan bij de bibliothecaris over een boek moeten informeren, stokt het gesprek in bijna alle gevallen.

Daarom kan de computer dienen als communicatiemedium (Facebook, e-mails, chat…) of als bron van informatie. Dankzij die informatie kan je de leerlingen helpen om in alle situaties even mondig en vlot te zijn. Waar kan je anders zo veel gevarieerde voorbeelden vinden die aanleunen bij de realiteit en een adequaat beeld ervan geven dan op het internet? Jongeren gebruiken misschien minder correct taalgebruik door die voorbeelden, maar hun vlotheid gaat immens de hoogte in.

Of niet goed?

De keerzijde van de medaille is dat het niveau van de klassieke schrijfvaardigheid, i.e. schrijven met pen en papier of zonder spellingscontrole, aanzienlijk daalt (Dekeyser, 2015). Meer en meer worden type- en taalfouten ontdekt in de dagelijkse schrijfproducten, of dat nu een status op Facebook, een Twitterbericht of een handgeschreven brief is.

Laat een taalfout nu ook net een grote afknapper zijn in de huidige maatschappij.

Je moet als gewone mens maar één minuscule fout maken en niemand neemt je nog serieus.  Je directe omgeving denkt misschien zelfs dat je dom bent.

Daarom is het soms een goed idee om de leerlingen eens met pen en papier een mooi schrijfproduct te laten ontwerpen. Laat de leerlingen brainstormen, schrijven, hun schrijfproduct nakijken en dan herschrijven. Met natuurlijk alle gevolgen van dien: een pijnlijke pols, hoofdpijn van het denken etc. Een schrijfproduct leren ontwerpen en bewerken is echter een onmisbare vaardigheid in hun latere leven.

Wat is de mening van de UC Leuven-Limburg?

De grote vraag is natuurlijk wat de lectoren en studenten van de UC Leuven-Limburg over dit fenomeen vinden. Via een rondvraag ben ik te weten gekomen dat het grootste deel van de studenten vindt dat de digitalisering erg handig is en hen helpt met correct Nederlands te schrijven en zodus ook te spreken. Morganne Lambrechts, studente lo-br, zegt: “Als ik mijn mondelinge proeven mooi kan uitschrijven met Word, kan ik de tekst foutloos typen en mondeling presenteren. Mijn presentatie loopt dan vlot, omdat ik het perfecte voorbeeld voor ogen heb.” Er is ook een nadeel, zegt Morganne: “Mijn Nederlands zal altijd wel slechter zijn door die digitalisering. Ik gebruik vaak afkortingen in berichten naar vrienden en ga die dan ook gebruiken in teksten voor school, terwijl dat niet mag.”

De lectoren Nederlands wijten het aan het digitale tijdperk. Jan Coenegrachts, lector Nederlands, geeft zijn mening: “Vroeger schreef je af en toe eens een sms, maar vooral brieven en postkaarten. Dat moest de post op en diende in één keer correct te zijn. Je kon je geen schrijffouten veroorloven.”

Nu is iedereen steeds in de weer met het updaten van statussen op Facebook, het sms’en van vrienden … Als daar eens een foutje insluipt, kan het direct verbeterd worden en volgt er een excuses door de schrijver van de schrijffout.

Daar zit net de paradox: hoe meer geschreven wordt, hoe gebrekkiger het taalgebruik.

Besluit

De Nederlandse taal verandert elke dag, elke minuut, elke seconde. Onze huidige maatschappij en denkwijze heeft hier ook een aandeel in. Iedereen heeft een standpunt in deze zaak. Enerzijds prijzen de voorstanders van de digitalisering het fenomeen de hemel in, anderzijds kan de computer best zo snel mogelijk uit het raam gekogeld worden. Al met al heeft de digitalisering een goed effect op de vlotheid van de mensen, maar het algemene taalgebruik lijdt er wel onder.

Ofélia Daniels